تکنیک تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن (FMEA)

تکنیک تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن (Failure mode and effects analysis)

روشی برای پیش‌بینی و پیشگیری از مشکلات (خرابی‌ها)، عیوب و نواقصی که می‌تواند در طراحی یک محصول یا طراحی فرایند تولید یک محصول به وجود آید تا از دوباره‌ کاری‌ها و صرف وقت مجدد برای طراحی محصول و فرآیندهای ساخت جلوگیری گردیده تا هزینه‌های طراحی و تولید محصول کاهش یابد. به صورت رسمی اواخر دهه ۱۹۴۰ برای مقاصد نظامی در امریکا مطرح گردید و در اواخر دهه ۱۹۷۰ شرکت فورد آن را در صنعت خودرو مطرح ساخت و امروز به صورت گسترده‌ای در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این روش در حقیقت پاسخی به پرسش های زیر است:

– شکست در چه تجهیزاتی می تواند رخ دهد ؟
– چگونه شکست اتفاق می افتد ؟
– دفعات تکرار آن چقدر خواهد بود ؟
– اثرات این شکست چه خواهد بود؟
– پیامد ایمنی، بهداشتی و محیط زیستی آن چه خواهد بود ؟

در این روش نخست باید اطلاعات دقیقی در مورد فرآیند بدست آورد و سپس تمامی خطرات محیطی، تجهیزاتی، مواد، انسانی و اثر آن را بر انسان، تجهیزات ، محیط زیست و … در کاربرگ FMEA آورده شود، همچنین می بایست علل وقوع هر خطر را نیز ثبت کرد و همچنین به منظور ارزیابی بهتر، ستونی برای تشریح خطرات ناشی از انجام اقدامات کنترلی را در کاربرگ جای داد. سپس از طریق جدول های این روش و همین طور فرمول محاسبه RPN می توان علاوه بر شناسایی خطرات به تعیین سطح ریسک پرداخت.
بررسی نتایج خطرات شناسایی شده از طریق محاسبه عدد RPN به دست می آید.
RPN= SEVERITY × OCCURRENCE ×DETECTION

تعیین وخامت خطر (Severity) : وخامت خطر در واقع به همان اثری اطلاق می شود که در نتیجه وقوع خطر بروز می کند. (تعیین مقیاس برای شاخص های وخامت خطر غالبا در محدوده ۱ تا ۱۰ دسته بندی می شود).
– نرخ احتمال کشف خطر (Detection): نوعی ارزیابی از میزان توانایی است که به منظور شناسایی یک علت یا مکانیزم وقوع خطر پیش از رخ دادن آن است. (تعیین مقیاس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده ۱ تا ۱۰ دسته بندی می شود).
– نرخ احتمال وقوع خطر (Occurrence): این شاخص نشان دهنده تکرار احتمالی وقوع یک خطر است. (تعیین مقیاس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده ۱ تا ۱۰ دسته بندی خواهد شد).

پس از بدست آوردن اولویت ها (RPN) می بایست برای ریسک های با امتیاز بالا اقدامات اصلاحی در نظر گرفت و همچنین بایستی در ستون آخر کاربرگ این روش می بایست برای خطراتی که ریسک غیرقابل تحمل دارند اقدامات پیشنهادی در نظر گرفت.
با این روش می توان تمامی ریسک ها و خطرات واحدهای سازمان را بررسی و ارزیابی نمود.

مزایا :

• یک روش سخت افزاری جامع و فراگیر می ‏باشد.
• برای سیستم ‏های پیچیده خوب جواب می ‏دهد.
• روش مناسب کمی برای ارزیابی ریسک است.

معایب :

• روشی وقت گیر و زمان‏ بر می‏ باشد.
• هزینه اجرای آن زیاد است.
• روشی خسته کننده و یکنواخت می ‏باشد.
• در این روش عیب ‏های چندگانه و چند مرحله مورد بررسی قرار نمی‏ گیرد.