MOOC موک

massive open online course

موک چیست؟

تعریفی که ویکی‌پدیا از موک (MOOC) ارائه داده است، عبارت است از: دوره آنلاین انبوه و باز. در واقع یک دوره آموزشی آنلاین است که هدف آن مشارکت تعاملی در سطح گسترده و دسترسی باز از طریق وب است. علاوه بر مواد آموزشی سنتی چون ویدئوها، مقالات و تمرین‌ها. موک‌ها یکسری انجمن‌های کاربری تعاملی ایجاد می‌کنند که به شکل‌گیری اجتماعی از دانش ‎آموزان، اساتید و دستیاران آموزشی کمک می‌کند. موک‌ها در واقع فرم پیشرفته‌ای از آموزش از راه دور هستند.

گرچه موک توسط دانشگاه‌ها تولید شده، اما دانشگاه‌ها خودشان به ندرت موک را ارائه می‌دهند. در عوض وابسته به ارائه‌دهندگان دوره هستند مانند:

• Coursera
• edX
• FutureLearn
• Udacity

از تعریف موک  می‌توان ۴ عنصر اصلی این مفهوم را استخراج کرد:

انبوه (Massive) منطق این دوره‌ها این است که هیچ محدودیتی در تعداد افرادی که در دوره‌ها ثبت‌نام می‌کنند، اعمال نکند. یعنی افزایش در تعداد ثبت‌نامی‌ها بدون ایجاد اخلال در روند آموزش صورت گیرد.

باز بودن (Open) باز بودن دوره‌های موک می‌تواند جنبه‌های متفاوتی داشته باشد. اول اینکه بدین معناست که شرکت در این دوره‌ها برای همه باز است و هیچ نیازی به مدرک یا پیش‌نیازی ندارد. دوم، رایگان بودن دسترسی به منابع آموزشی است (گرچه مواردی چون پرسیدن سوال مستقیم از معلم یا گرفتن مدرک در پایان دوره می‌تواند هزینه داشته باشد). معنای دیگر باز بودن، می‌تواند استفاده از یک پلتفرم آموزشی باز باشد، منابع آموزشی در جاهای مختلفی چون وبسایت، وبلاگ یا چندرسانه‌ای‌ها میزبانی می‌شوند. و در نهایت اینکه این دوره‌ها به طور وسیع از محتوای باز استفاده می‌کنند، محتوای دوره به طور عموم منتشر می‌شود و همه می‌توانند از آن استفاده مجدد کنند.

آنلاین بودن (Online) خاصیت این دوره‌ها آنلاین بودنشان است و نیاز به حضور فیزیکی در کلاس درس ندارد. یعنی هر کس از هر جای دنیا تنها با دسترسی به اینترنت می‌تواند در این دوره‌ها شرکت کند.

دوره آموزشی (Course) برای دانش‌آموزان یکسری اهداف آموزشی تعریف می‌شوند که برای رسیدن به آنها باید یکسری تکالیف و فعالیت‌ها را در بازه زمانی مشخص شده انجام دهند. از طرفی برای ارزیابی دانش آنها، آزمون و امتحان گرفته می‌شود. تعاملاتی نیز بین دانش‌آموزان و معلمان برقرار می‌شود.

دوره‌های موک چه زمان شروع می‌شوند؟

معمولا فواصل زمانی مشخصی دارند، مثلا هر چند هفته یا هر چند ماه یکبار برگزار می‌شوند. برخی نیز ممکن است پس از یکسال غیبت دوباره فعال شوند.

آیا موک‌ها تاریخ مشخصی دارند؟

سرعت پیش رفتن در موک بر اساس تندی و کندی است که خودتان می‌خواهید، برخی موک‌ها نیز بر اساس یک برنامه اجرایی از پیش تعیین شده جلو می‌روند. همه مواد آموزشی در ابتدا و یکجا در اختیار قرار نمی‌گیرند، بلکه هفته به هفته ارائه می‌شوند تا دانش‌آموز خود را به آن برساند. آزمون‌ها ددلاین دارند تا دانش‌آموز از جریان آموزش عقب نیفتد. حتی اگر موک‌ها برنامه زمانبندی داشته باشند، باز هم انعطاف‌پذیرند. دانش‌آموز می‌تواند هر زمان که بخواهد چه شب چه روز در آن شرکت کند.

موک‌ها چقدر طول می‌کشند؟

بازه زمانی دوره‌های موک معمولا بین ۱ تا ۱۶ هفته است، تکالیف آن نیز یک هفته‌ای است که می‌تواند از فراگیری به فراگیر دیگر متفاوت باشد.

آزمون در موک چگونه است؟

آزمون‌های چهارگزینه‌ای و به صورت خودکار ارائه می‌شود.

یکسری تکالیفی ارائه می‌شود که توسط دیگر دانش‌آموزان تصحیح می‌شود.

عملکرد در تکالیف، سطح کلی شما را در دوره مشخص می‌کند. یادتان باشد مربیان دوره کار نمره‌دهی انجام نمی‌دهند.

آیا بابت پایان دوره موک گواهی داده می‌شود؟

اگر دوره موک را با نمره قبولی به اتمام برسانید، احتمالا یک گواهی تکمیل دوره دریافت می‌کنید. گاهی این گواهی‌ها رایگان است، اما در بیشتر مواقع، باید بابت آن پول پرداخت کنید. مدارک پولی اغلب مستلزم اطلاعات شناسنامه، کد ملی و عکس هستند.

آیا عناصر داخل موک پولی هستند؟

علاوه بر مدرک، دیگر عناصر موک نیز می‌تواند پولی باشد، مثل آزمون‌های تعیین سطح.

موک اغلب دو گزینه برای ثبت‌نام ارائه می‌دهد:

• دسترسی رایگان: که به شما امکان دسترسی رایگان به ویدئوها، مقالات و انجمن‌ها را می‌دهد.
• ثبت‌نام پولی: به شما امکان دسترسی به همه محتواها شامل عناصر پولی مثل گواهی تکمیل دوره را می‌دهد.

تعداد کمی از دوره‌ها هستند که فقط پولی‌اند. یادتان باشد اگر دوره‌های آنلاینی تحت عنوان موک هستند که فقط پولی‌اند، ویژگی باز (open) بودن را ندارند.

آیا محدودیتی برای دسترسی به موک وجود دارد؟

برخی ارائه‌دهندگان دوره‌ها، ثبت‌نام را برای افراد بالای ۱۳ سال محدود کرده‌اند. زیرا ممکن است والدین، دوره‌ها را به جای فرزندان خود تکمیل کنند. برخی موک‌ها نیز در برخی کشورها به دلیل محدودیت‌های تجاری یا سیاست‌های دولت ممکن است در دسترس نباشد.

آیا می‌توان با مربی خود در موک در تماس بود؟

تعاملات بین مربی و فراگیر در موک یا وجود ندارد یا به صورت حداقلی است. در بسیاری دوره‌ها، مربیان بر انجمن‌های دوره نظارت دارند و گاها مربیان در بحث‌ها شرکت می‌کنند. فراگیران اما با پاسخ دادن به پرسش‌های یکدیگر به هم کمک می‌کنند. اجازه ندارید جواب سوالات را پست کنید، اما می‌توانید منابع مفید پیشنهاد دهید، بنابراین دانش‌آموزان کوشا خودشان می‌توانند جواب سوالاتشان را پیدا کنند.

آیا به وسیله موک می‌توان مدرک آکادمیک به دست آورد؟

برخی انواع موک به شما امکان می‌دهند از موسسات خاصی اعتبار علمی بدست آورید. این مستلزم آن است که برای مدرک آن پول پرداخت کنید، دوره‌ها را تکمیل کنید، و سپس در برنامه مدرک‌دهی در موسسه گفته شده ثبت‌نام کنید. یادتان باشد اعتبار موک به اندازه دانشگاه‌های سنتی نیست. اعتبار موک تنها وابسته به موسسه‌ای است که در اطلاعات دوره نام آن برده شده است.

دسته‌بندی موک‌ها

در ابتدا موک‌ها یک فلسفه عمیق و مشترک داشتند (cMOOCs) اما این فلسفه به یک مفهوم تجاری (xMOOCs) تکامل پیدا کرد.

cMOOC

این بر فلسفه ارتباط‌گرایی تاکید دارد. یک پلتفرم اجتماعی برای به اشتراک‌گذاری و ساخت دانش در اجتماعی از مردم است.

xMOOC

مبتنی بر مدل سنتی‌تر آموزش است، مانند سخنرانی‌های ضبط شده در ویدیوها و معمولا به‌صرفه است.