تکنیک تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن (Failure mode and effects analysis)
روشی برای پیش‌بینی و پیشگیری از مشکلات (خرابی‌ها)، عیوب و نواقصی که می‌تواند در طراحی یک محصول یا طراحی فرایند تولید یک محصول به وجود آید تا از دوباره کاری‌ها و صرف وقت مجدد برای طراحی محصول و فرآیندهای ساخت جلوگیری گردیده تا هزینه‌های طراحی و تولید محصول کاهش یابد. به صورت رسمی اواخر دهه 1940 برای مقاصد نظامی در امریکا مطرح گردید و در اواخر دهه 1970 شرکت فورد آن را در صنعت خودرو مطرح ساخت و امروز به صورت گسترده‌ای در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اين روش در حقيقت پاسخی به پرسش های زير است:
– شکست در چه تجهيزاتی می تواند رخ دهد ؟
– چگونه شکست اتفاق می افتد ؟
– دفعات تکرار آن چقدر خواهد بود ؟
– اثرات اين شکست چه خواهد بود؟
– پيامد ايمنی، بهداشتی و محيط زيستی آن چه خواهد بود ؟
در این روش نخست بايد اطلاعات دقيقی در مورد فرآيند بدست آورد و سپس تمامی خطرات محيطی، تجهيزاتی، مواد، انسانی و اثر آن را بر انسان، تجهيزات ، محيط زيست و … در کاربرگ FMEA آورده شود، همچنین می بايست علل وقوع هر خطر را نيز ثبت کرد و همچنین به منظور ارزيابی بهتر، ستونی برای تشريح خطرات ناشی از انجام اقدامات کنترلی را در کاربرگ جای داد. سپس از طريق جدول های اين روش و همين طور فرمول محاسبه RPN می توان علاوه بر شناسايی خطرات به تعيين سطح ريسک پرداخت.
بررسی نتايج خطرات شناسايی شده از طريق محاسبه عدد RPN به دست می آيد.
RPN= SEVERITY × OCCURRENCE ×DETECTION
تعيين وخامت خطر (Severity) : وخامت خطر در واقع به همان اثری اطلاق می شود که در نتيجه وقوع خطر بروز می کند. (تعيين مقياس برای شاخص های وخامت خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی مي شود).
– نرخ احتمال کشف خطر (Detection): نوعی ارزيابی از ميزان توانايی است که به منظور شناسايی يک علت يا مکانيزم وقوع خطر پيش از رخ دادن آن است. (تعيين مقياس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی مي شود).
– نرخ احتمال وقوع خطر (Occurrence): اين شاخص نشان دهنده تکرار احتمالی وقوع يک خطر است. (تعيين مقياس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی خواهد شد).
پس از بدست آوردن اولويت ها (RPN) می بايست برای ريسک های با امتياز بالا اقدامات اصلاحی در نظر گرفت و همچنین بایستی در ستون آخر کاربرگ اين روش می بايست براي خطراتی که ريسک غيرقابل تحمل دارند اقدامات پيشنهادی در نظر گرفت.
با اين روش می توان تمامی ریسک ها و خطرات واحدهای سازمان را بررسی و ارزيابی نمود.
مزایا :
• یک روش سخت افزاری جامع و فراگیر می باشد.
• برای سیستم های پیچیده خوب جواب می دهد.
• روش مناسب کمی برای ارزیابی ریسک است.
معایب :
• روشی وقت گیر و زمان بر می باشد.
• هزینه اجرای آن زیاد است.
• روشی خسته کننده و یکنواخت می باشد.
• در این روش عیب های چندگانه و چند مرحله مورد بررسی قرار نمی گیرد.
